وه‌رزشوانانی جیهان و به‌رپرسه‌ گه‌نده‌ڵه‌كانی كوردستان

لەلایەن ستاندار Posted on 431 جار بینراوە

ئه‌حمه‌د ره‌جه‌ب

زۆربه‌ی به‌رپرسه‌ باڵاكانی كوردستان له‌ پاش رۆژانی پێشمه‌رگایه‌تی و هه‌ڵگیرسانی راپه‌رینه‌ مه‌زنه‌كه‌ی گه‌لی كوردستان له‌ شاخ گه‌رانه‌وه‌ بۆ ناو شاره‌كان و به‌ پێی پێگه‌ی هه‌ردوو حزبه‌ زه‌به‌لاحه‌كه‌ پارتی و یه‌كێتی كوردستانیان دابه‌ش كردو هه‌ر یه‌ك جگه‌ له‌ پێشمه‌رگه‌كانیان له‌ شاخ ده‌یان هه‌زار گه‌نجیان وه‌ك پێشمه‌رگه‌ ناونووس كرد بۆ پاراستنی خۆیان و ده‌سكه‌وه‌ته‌كانیان و پاشان چوون به‌گژی یه‌كترو شه‌رێكی چه‌په‌ڵیان دروستكردو سه‌دان كه‌س شه‌هیدو په‌ككه‌وته‌ وسه‌قه‌ت بوون و سه‌دانی تریش تا ئێستا بێ سه‌رو شوینن.
ئێمه‌ وه‌ك پێشمه‌رگه‌ی حزبی شیوعی دۆستایه‌تیمان له‌ گه‌ڵ هه‌موو حزبه‌كانی سه‌ر گۆره‌پانی تێكۆشان دژی دیكتاتۆر سه‌دام حوسه‌ێن و حزبی به‌عسی عه‌ره‌بی هه‌بوو، له‌ زۆر شوێندا باره‌گاكانمان تێكڵاوو، له‌ یه‌كتر نزیك بوون، بۆ نموونه‌ له‌ بانی شار له‌ شاخی سه‌ركه‌شی سورێن و، له‌ چه‌مه‌ك و سپارو گۆلی سیاگوێزو قه‌ره‌داغ شوێنه‌كانی تر.
به‌ هۆی نزێك بوونی باره‌گاكانمان و، بۆ كاروباری هاوبه‌ش زوو زوو سه‌ردانی یه‌كترمان ئه‌كردو، به‌ چاوی خۆمان هه‌ندێ به‌رپر سمان ئه‌بینی ماتو مه‌لول دانیشتوون و، هه‌ندیكیان به‌ هوێ بێكاری مێشیان قاو ئه‌داو، سه‌ره‌رای ئه‌وه‌ی له‌ ئێران یارمه‌تی و ئازوقه‌یان وه‌رئه‌گرت ،به‌ڵام به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك خواردنی رۆژانه‌یان له‌ گه‌ڵ خواردنی پێشمه‌رگه‌كانی حزبمان به‌راورد نه‌ئه‌كراو، زۆرجار داوای یارمه‌تیان له‌ حزبی شیوعی كردوه‌و، بۆ مێژوو پارتی و یه‌كێتی به‌ بسوڵه‌ی (برگ عبور) بۆ شاره‌كانی ئێران یارمه‌تی ئێمه‌یان ئه‌داو، هاورییانمان هاتووچۆیان ئه‌كردو، له‌ پاش پرۆسه‌ی ئه‌نفالی بێفه‌ره‌و قیزه‌وه‌ن هاورێیانمان له‌ هه‌وڵیرو ده‌شتی موسڵ و دهۆك گه‌یشتنه‌ باره‌گای مه‌ڵبه‌ندی سلێمانی و كه‌ركوك له‌ دۆڵه‌ كۆگاو گوێزێ رۆژانه ئۆتۆمبێلێك ئازووقه له‌ ئێرانه‌وه ئه‌گه‌یشته‌ باره‌گاو، هاورێ شوان ته‌رخان كرابوو بۆ كرینی ئازووقه‌و ناردنی و، پارتی و یه‌كێتی جێی سوپاس بوون.
له‌و سه‌رگوزشته‌یه‌ی سه‌ره‌ودا ده‌ركه‌وت هیچ كه‌س له به‌پرسه‌كان خاوه‌نی (هیچ) نه‌ بووه‌ به‌ڵام ئه‌مرۆ به‌ هوێ خۆسه‌پاندن و دزی نه‌وت و، هێنانی ده‌رمانی ئێكسپایرو، جگه‌ره‌و ته‌نانه‌ت ده‌رمانه‌ پێهۆشییه‌كان ( مخدرات) ‌‌‌ و، ده‌سه‌ڵات بوونه‌ته‌ خاوه‌ن كێڵگه‌و سامان و خاكی كوردستان و، ئه‌وانه‌ی دوێنی نانیان نه‌بوو بیخۆن، ئیستا خاوه‌نی كارگه‌و ته‌لارو باخن و، هه‌ر به‌رپرسێك به‌ ئاره‌زوی خۆێ باشترین زه‌وی كوردستانی داگێر ردووه‌و، نموونه‌ش زۆره‌ شه‌قلاوه‌و خانزادو ورێی هه‌ولێرو عه‌لیاوه‌و بابه‌ مه‌حمودو بنكوره‌و ، میرگه‌پان و سه‌رگه‌لوو به‌رگه‌ڵوو، سه‌ری ره‌ش و قه‌ڵاچۆلان و ته‌وێڵه‌و بیاره‌و ده‌ربه‌ندزه‌لته‌و هه‌رچی جێی نایاب و دلفرێن و به‌رزایی هه‌یه‌.
باوه‌ر ناكه‌م هیچ به‌رپرسێك له‌وانه‌ی له‌ شاخ نان نه‌بوو بیخۆن دز نه‌بن، ئه‌گینا چۆنچۆنی ته‌لار دروست ئه‌كه‌ن و گه‌راجی ئۆتۆمبێله‌كه‌یان له‌ سه‌رووی ته‌لاره‌كه‌ بێت و، له‌ حه‌وشه‌ی ماڵه‌وه‌ مه‌لوانكه‌ (مسبح) هه‌بێت و، خاوه‌نی كیڵكه‌ی نه‌وت وغازوو چیمه‌نتۆو مۆڵ و، هه‌روا خاوه‌نی سه‌دان ئیزگه‌و ویستگه‌ی ته‌له‌فزیۆن و كه‌ناڵی سته‌لایت و ده‌زگای راگه‌یاندن بن و، به‌ پاره‌ی گه‌ل خه‌رجی هه‌زاران رۆژنامه‌نووس و پێشكه‌شكارو كامێره‌مان و ده‌رهێنه‌رو كاره‌باو كه‌ره‌سته‌ی هونه‌ری و شتی تر دابین ئه‌كه‌ن.
هه‌ر به‌رپرسێك ژماره‌یه‌ك پێشمه‌رگه‌ یان پۆلێسی هه‌یه‌ بۆ پاراستن ( حمایه‌) و، به‌رپرسه‌ ( نیمچه‌باڵاكان) هه‌ریه‌ك به‌تالیۆنێك یان لێوایه‌ك و بگره‌ زیاتر كه‌سی هه‌یه‌ بۆ پاراستن و، ئه‌وانه‌ش خه‌رجێكی زۆریان هه‌یه‌و، خوا نه‌یبری موچه‌ی مانگانه‌شیان به‌ كه‌موكورتی پێیان ئه‌درێت و، به‌رپرسه‌ ( باڵابه‌رزه‌كان – زۆربه‌رز ) هه‌ر یه‌ك فه‌یله‌قێكی پێشمه‌رگه‌ی هه‌یه‌ و، پێویسته‌ ئاگادار بن زۆر كه‌س له‌ پێشمه‌رگه‌و پۆلیس و هاوڵاتی له‌ به‌ر بێ پاره‌یی خۆیان ئه‌كوژن.
براورد به‌و كاره‌ساتانه‌و دزێی و گه‌نده‌ڵی له‌ زۆر بواردا، وه‌ك گواستنه‌وه‌ی سامانی كوردستان بۆ توركیای ره‌گه‌زپه‌رست و ئیتالیاو نه‌مساو سویسراو بریتانیاو ئه‌مریكاو وڵاتانی تر، كرینی زه‌وی و مۆڵ و دروستكردنی ئاپارتمان و ته‌لار، ناتوانن ئاو كاره‌با بۆ گه‌ل دابین بكه‌ن و موچه‌ی كرێكارو فه‌رمانبه‌رو پێشمه‌رگه‌و پۆلیس دابین بكه‌ن.
‌له‌ لایه‌كی تره‌وه‌ وه‌رزشوانانی جیهان به‌ پێچه‌وانه‌ی به‌رپه‌رسه‌كانی كوردستان یارمه‌تی نه‌خۆش و ئاواره‌ ئه‌ده‌ن و، خه‌سته‌خانه‌ دروست ئه‌كه‌ن و، به‌شداری ته‌واویان له‌ كاروباری كۆمه‌ڵایه‌تی هه‌یه‌و، بۆ نموونه‌ مێسی { باشترین یاریزانی جیهان} و یانه‌ی به‌رشه‌لۆنه‌ی ئیسپانی و، هه‌ڵبژارده‌ی ئه‌رجه‌نتین ده‌زگایه‌كی خێرخوازی له‌ ئه‌رجه‌نتین كرده‌وه‌، بۆ یارمه‌تیدان و فێركردنی ئه‌و مناڵانه‌ی ته‌ندروستی و بارۆدۆخییان خراپه‌و، ناردنی مناڵانی په‌ككه‌وته‌ بۆ ئیسپانیاو تیماركردنیان و، كاتێك مناڵه‌ سورییه‌كه‌ له‌ سه‌ر لێواری ده‌ریا له‌ توركیا دۆزرایه‌وه‌، مێسی یه‌كسه‌ر (100) هه‌زار یۆرۆی به‌خشییه‌ مناڵانی سوریا كه‌ به‌ هوێ جه‌نگه‌وه‌ تووشی ناخۆشی و ده‌ربه‌دری بوون و، هه‌روا یارمه‌تی پێشكه‌ش به‌ نه‌خۆشخانه‌یه‌كی بۆسنه‌ی كردو، له‌ جزایر ( 3 سێ ) خه‌سته‌خانه‌ی گه‌رۆك (عیاده‌ متنقله‌) دامه‌زراند بۆ خزمه‌تكردنی هه‌ژارو مناڵان. .
كریستانو رۆنالدو- باشترین یاریزانی جیهان – و یانه‌ی یۆفانتۆس و هه‌ڵپژارده‌ی پورته‌گال و، جۆن سینای ئه‌مریكی – پاڵه‌وانی زۆرانبازی و – سیرینا ولیامز ( یه‌كه‌می جیهان له‌ تێنیسی سه‌ر زه‌وی) و، نێمار دا سیلفا یاریزانی پاریس سانت جیرمانی فه‌ره‌نسی، به‌ پێی رێكخراوێكی ئه‌مریكی تایبه‌ت به‌ كاروباری خێرخوازی (DoSomething ) ئه‌و ئه‌ستێرانه‌ ده‌یان ملیۆن یۆرویان به‌خشیوه‌ به‌ لیقه‌وماوانی نه‌خۆشی سه‌خت و دژوارو، بۆ نموونه‌ رۆناڵدو به‌ ته‌نها (5) ملیۆن یۆرۆی دا به‌ لیقه‌وماوانی ئه‌و بومه‌له‌رزه‌یه‌ كه‌ له‌ نیپاڵیداو، بووه‌ هوێ له‌ ناوچوونی زیاتر له‌ دوو هه‌زار كه‌س و، هه‌روا به‌شداری كرد له‌ كۆكردنه‌وه‌ی یارمه‌تی بۆ نیپاڵ و، ئه‌وه‌ی ده‌ستكه‌وت دایان به‌ ده‌زگای خێرخوازی – Save The Children. و، به‌شداركردنی وه‌رزشوانان له‌ زۆر بواری تردا دژی نه‌خۆشی شیرپه‌نجه‌و فایرۆسی ( سی) و، میسی و سیرینا ویلیامز ده‌ستیان كرد به‌ كۆكردنه‌وه‌ی یارمه‌تی له‌ پێناو باشكردنی ژیانی (58) ملیۆن مناڵ له‌ جیهانداو فیركردنیان و، له‌ ساڵی 2010 وه‌ میسی بوو به‌ باڵوێزی نيازپاكی یۆنیسیف بۆ پشتگیری له‌ مافی مناڵان..
یاریزان وئه‌فسانه‌ی تۆپی به‌رازیلی پێلێه بریاریدا هه‌رچی له‌ یاری تۆپی پێ (فوتباڵ) ده‌ستكه‌وتووه‌ وه‌ك : تیشێرت و پێڵاو میدال ( مه‌دالیا) كه‌ له‌ ساڵی 1958 له‌ جامی جیهانیدا ده‌ستیكه‌وتووه‌ له‌ بازار ( مه‌زاد) بفرۆشێت و، چه‌ند كۆكرایه‌وه‌ بدرێت به‌ نه‌خۆشخانه‌ی منداڵانی سوریتیبا له‌ به‌رازیل. و، زۆر له‌ یاریزانانی ناسراو پێڵاوه‌كانیان كه‌ جێی شانازییانه‌ بده‌ن به‌ كۆمه‌ڵه‌كانی خێرخوازی له‌و وڵاتانه‌ی مناڵی نه‌خۆش و هه‌ژاریان هه‌یه‌ و بێ ده‌رامه‌تن و، جێی شانازییه‌ یاریزانی لاوی هه‌ڵبژارده‌ی فه‌رنسا { كیلیان امپاپێ) بریاریدا هه‌رچی وه‌رئه‌گرێت له‌ هه‌ڵپژارده‌ی وڵاته‌كه‌ی به‌ مناڵانی نه‌خۆش ببه‌خشێت.
به‌رپرسه‌ باڵاكانی كوردستان دزی ئه‌كه‌ن وبه‌ سامانی وڵات فێللاو ته‌لارو خانوبه‌ره‌ دروست ئه‌كه‌ن و ناتوانن كاره‌با دابین بكه‌ن و، زۆرجار له‌ سه‌ر (شاشه‌ی ته‌له‌فزیۆن وكه‌ناڵه‌ كوردییه‌كان) درۆیان كردووه‌و، یه‌كێكیان زۆر دڵگه‌رم بوو به‌ ده‌نگی به‌رز له‌ ساڵی 2009 وتی : ئه‌گه‌ر ساڵیكی تر كاره‌با 24 كاتژمێر نه‌بوو، ئه‌وا پۆسته‌كه‌م به‌جێئه‌هێڵم و، وا ساڵ 2018 و كابرای درۆزن داوای پۆستی به‌رزتر ئه‌كات و، ئه‌وه‌نده‌ی یاریزانانی جیهانیان له‌ ده‌ست نایه‌ت..

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئەم ماڵپەڕە لە ئەکیسمێت بۆ کەمکردنەوەی هەرزە واڵە و سپام سوود دەگڕێ. فێربە چۆن زانیاری بۆچونەکانت ڕێکدەخرێت.