سەقامگیری ئاسایشی عێراق -هەرێم پەیوەستە بەسێ هۆکار

لەلایەن ستاندار Posted on 248 جار بینراوە

 

ڕەشاد گەڵاڵی

لەسەرەتای دروست بوونی دەوڵەتی عیراقی بۆ ئیمڕۆ دەرهاوێشتەوهاوکێشە ئاڵۆزەکانی ئەو وڵاتە هاوشێوەی یەك وبەیەك ئاست وئاڕاستە بەڕێوە دەچن ، هەڕەشەکانی نێوخۆوهەرێمایەتی و نێودەوڵەتیش لەولا بوەستێت جیاوازی و جیاکارییەکی ئەوتۆی لێ بەدی نەهاتووەو لێ بەدی ناکرێت بۆیەهاتووم بەپێی ڕوانین و خوێندنەوەی خۆم شیکارییەکی هەرسێ هۆکارەکەم لەم نوسینەمدا کردووە هیوادارم توانیبێتم بەپێی توانا گەربچوکیش بێت خزمەتێکی هەواداران وخوێنەرانم کردبێت ،
~~~~~~~~
هۆکاری یەکەم
دوای دەست نەکەوتنی کەسێکی شیاو لەو وڵاتە و قەرزکردنی مەلیك بۆبوون بەپادشای ئەو وڵاتە لەدراوسێکانەوە بۆسەرکورسی دەسەڵات پێکهاتەی عەرەبی سوننە لەکەمینەوەکردە دەسەڵاتداری ڕەها بۆماوەی زیاترلە ٨٠ساڵ ، هەمان ئەو ئاڕاستەیە نەتەوەی کوردو پێکهاتەی شیعەی لەنێو ئەو دامەزراوە نوێیەی عێراقی تازەدا وەك نەتەوەو وەك زۆرینەی شیعەمەزهەب هەژماری ڕۆڵ و سەنگ و پێگەی نەتەوەیی و زۆرینەیان بۆنەکرا لەدەوڵەتی تازەی بەزۆر لێکێندراو لەلایەن حاکمی تازەو ئاغاوکێخوا کانیانەوە کەخۆی لەداگیرکاری بریتانیاو فەرەنساو کۆمەڵێك دەوڵەتی تردەبینیەوە ،

هۆکاری دووهەم
دوای لکاندنی هەردوو ولایەتی بەسڕاو نەینەوا بەکابینەی تازەوە ململانێکانی نێو خۆوهەرێمایەتی لەدەست پێك وهەنگاوی سەرەتایی ئەو حکومەتە تازە دامەزراوە یە ڕووبەڕووی گەورەترین نەخشەوپلانی گڵاوی هەردوو وڵاتی ئیران – تورکیا بۆیەوە کە لە سەرەتای هەنگاوهۆکارگەلێك بوون بەئاڕاستەی شلەژان و نەمانی سەقامگیری ئاسایش و ئۆقرەیی و بەیەکەوەژیانی سیاسی و کۆمەڵایەتی لەنێوان کۆی پێکهاتەکان لە عێراقی تازەدا ،
هەرێمایەتی کاریگەریی و ڕۆڵی نەرێنیان هەبووە لەشێواندن و ناشیرین کردنی چەندین شۆڕش و سەرهەڵدان لەهەردووبەشی شیعەی عەرەبی و بەشە کوردییەکە کەتاکو ئێستاشی لەگەڵدا بێت ڕەنگدانەوەوکاریگەرییەکان بەڕوونی لەئەداو کارکردنی ڕۆژانەیاندا دەردەکەوێت لەبەڕێوەبردن وئاڕاستەکانی حکومرانی وشلەژانی ئاسایش و ئۆقرەیی لەعیراقی تازەدا ،

هۆکاری سێهەم
پڕۆسەی ئازادی عیراق لەساڵی ٢٠٠٣ودەرکەوتنی دووخوێندنەوەو دووڕوئیای جیاواز لەنێوان هەرسێ پێکهاتەی عیراق سەری هەڵداوبەڕوونی جیاوازییەکان بەدی دەکرا ،
یەکەمیان :
گەلەکەمان بەمەبەستی دروستکردنەوەی دەوڵەتی نوێی عیراق و بەهێزکردنەوەی ڕۆڵ و پێگەی داهاتووی نەتەوەیی ڕووەو بەغدا لە هەنگاوەکانیان سڵیان لەهیچ هەڕەشەو گوشارێك نەکردەوەو بەردەوامبوون لەهەنگاوەکانیان ،

دووهەمیان :
لەملاوەش هەوڵەکانی حزب و لایەنە سیاسیەکان لەباشووروبەتایبەتیش شیعەی زۆرینە بەئاڕاستەی گێڕانەوەی دەسەڵاتە دزراوەکانیان لەماوەی ٨٠هەشتاساڵ دوانەکەوتن و شان بەشانی سەرکردایەتی سیاسی کورد لەهەنگاوەکانیان بەردەوام بوون بەهاوکاری و هەماهەنگی ئیران بەئاڕاستەی دەسەبەرکردن و بەهێز کردنەوەی ڕۆڵ و پێگەی زۆرینەی شیعە لەنەخشەی سیاسی و بەڕێوەبردنی حکومڕانی لەعێراقی تازەدا ،

سێهەمیان :
پێکهاتەی سوننەلەدوای پڕۆسەی ئازادی عیراق بۆئیمڕۆ جگە لەخەوبینین هەنگاوێکی تریان نەناوەوناتوانن باوەڕ بەخۆیان بهێنن کەدەسەڵاتی ڕەها و حکومەتی بەعس کۆتای پێ هاتووە گەرلەخەوبەئاگا نەهێرێنەوە خاك و پێکهاتە لەدەست دەدەن لەسەردەستی شیعەی زۆرینە کەدەمێکە بەڕۆحیەتی تۆڵە سەندنەوە ڕوەو ناوچەسوننە نیشینەکان شەمەنەفەرەکەیان بەڕێکەوتووە ، بەئاڕاستەیەکی تر
بەژداری نەکردنی پێكهاتەی سوننە لەکۆی پڕۆسیسەدێمۆکراسیەکان و دەنگ نە دان بەدەستووری هەمیشەیی عێراق لەلایەك و زیادبوونی ڕۆڵ و سەنگی وڵاتە هەرێمایەتیەکان لەنێو شەقامی سوننەدا هۆکارێکی تری پاشەکشەی ئەو پێکهاتەیە بوو لە ماوەی١٦ شانزەساڵ تەمەنی پڕۆسەی سیاسی لەعیراقی تازەدا ،

جێوپۆلیتیکی عێراق بەگشتی وناوەڕاستی سوننەنشین لەکوڵانی بەردەوام ونەبوونی سەقامگیری سیاسی – ئابووری – ئاسایش وئۆقرەیی – ئاشتەوایی کۆمەڵایەتی گوزەردەکاوزەمینەوئەرزیەکی لەباردەرەخسێنێ بۆ دەست تێوەردانی هەرێمایەتی و دەرەکی بەئاڕاستەی نەمانی ئۆقرەیی ومتمانە لەنێوان کۆی پێكهاتەوهۆزوناوچە جیاجیاکان و لایەنە سیاسیە ڕکابەروجیاوازکاندا لە وڵاتێک یاساو دەستوور تیادا بەرقەرار نەبێت وبەردەوام پێشێل بکرێت ،
جگەلەم ڕاستیەی سەروو پڕۆسیسی دێمۆکراسی وحکومەتی فیدڕاڵ لەناوێک و ناوەڕۆکێکی بەتاڵ بترازێت هیچ سەنگێکی تری نەبێ وەك بووکەڵە لەلایەن ڕکابەرە بەهێزو نەیارەکانی ئیمڕۆو دۆستی دوێنێی خەبات یاری بەشکۆی مرۆڤ – نیشتمان – نەتەوەوپیرۆزییەکان دەکرێت ئەوئاڕاستەحکومڕانیەی ئێستای عیراق داهاتووی لەسەربینا ناکریت وهیوابەخش نابێت بۆ داهاتووێك کەدەسەبەری بەیەکەوە ژیانی پێكهاتەکان بکات و مافی مرۆڤ تیایدا ڕێز لێ گیراوبێت ،

لەکۆتا دەڵێم :
دوای ٨٠هەشتاساڵ لەچەق بەستوویی ونەبوونی هیواگەلێك لەپڕۆسیسی حکومڕانی پێویستیمان بەگۆڕینی عەقڵی نوێی سیاسی -کۆمەڵایەتی -بەیەکەوە ژیان و بیرکردنەوەی زێترهەیە کەکۆتابهێنێ بەهەڕەشەو مەترسیەکانی ڕابردوو کەخۆی لەکۆتاهێنانی ڕەشەکوژی -ئەنفال – کیمیایی- تەعریب و دەست بەسەر داگرتنی سەروەت و سامان و سڕینەوەی یەکتردەبینێتەوە لە وڵاتێک کە ٨٠هەشتا ساڵە بە دوورە لەدەستەبەرکردنی ئارامی وئۆقرەیی ومتمانەو چەسپاندنی یاساو دەستوور تیایدا بۆکۆی پێکهاتەکانی ،

بۆیە دەڵێم لەپێناودەستەبەرکردنی ماف و ئازادییەکان ودەستە بەرکردنی ژیانێکی شەرەف مەندانە لەگەڵ کۆی پێکهاتەکان و شاد بوونی هەەموولایەك بەمافەکانیان لە وڵاتێکی دەڵەمەدا پێویستە هەوڵە سیاسی و پەیوەندییەکۆمەڵایەتیەکان یەك بخرێن و جیاوازی یەکان کەم بکرێنەوە بەئاڕاستەی بەردەوامیدان بە ژیان لە وڵاتێك کە سەقامگیری سیاسی و ئاسایش و ئۆقرەیی بۆتە کارێکی ئەستەم ونیمچە مەحاڵ تیایدا لەنێوان کۆی پێکهاتەکاندا .

 

٢١/٥/٢٠١٩

 

وەڵامێک بنووسە

پۆستی ئەلیکترۆنییەکەت بڵاوناکرێتەوە. خانە پێویستەکان دەستنیشانکراون بە *

ئەم ماڵپەڕە لە ئەکیسمێت بۆ کەمکردنەوەی هەرزە واڵە و سپام سوود دەگڕێ. فێربە چۆن زانیاری بۆچونەکانت ڕێکدەخرێت.