مەھدی کاوانی
ئەو ڕۆژەی کە بەڕێز مەسعود بارزانی واژۆی بۆ ئەمەریکیەکان کرد بە ئامادە بوونی نوێنەری حکومەتی ناوەند کە ئەگەر لەبیرم نەچووبێ ، ۱۱خالی بە خۆوە گرتبوو ، بەلای منەوە دوو خاڵ دەناویاندا دەچووە خانەی مشت و مری لە سەر کردن . خاڵێکیان دەبێ پێشمەرگە دوای داعش بگەڕێتەوە ئەو شوێنانەی پێش ھاتنی داعش کە دەکاتە ساڵی ۲٠۱٤ وخالێکی تریش نابێ پێشمەرگە بچیتە ناو موسل .
ناوی موزەکەرەی تەفاھومی لێنراو ٤٥٠ ملیۆن دۆلاریش بۆ پێشمەرگە تەرخان کرا لە بڕی بەشداری کردنی لە شەڕی داعش بەو مەرجەی کە لە ۱۱ خالەکەوە ھاتبوون . من وەختی خۆی گۆتم ئەو سنوور دارکردنەی پێشمەرگە ، ھۆیەکی لە پشتەوەیە . جا لە بەر تورکیایە ، کە نەیان دەویست بەشدار بێت ، یان نا یەکریزی سیاسی کوردان بێت یان ھەر ھۆکارێکی تر . ھەروەھا ئەو سنوردار کردنەشم بە نێگەتیف بۆ کوردان ھەژمار کرد .ھەرەوەھا ئاماژەشم لە زۆر لە بابەتەکانم بەوە دەدا کە دوای داعش و کۆنترۆل کردنەوەی موسل حکومەتی ناوەند ھەوڵ دەدات سەرکەوتنەکانی بە سەر داعش و بە دوایەوە بەوەوە ئیستسمار دەکات کە لەناو نایەکریزی سیاسی کوردان بتوانێ ناوچە جێناکۆکەکان بخاتە ژێر کۆنترۆلی خۆیەوە .
ھەندێ جار لە ئاماژە پێکردنی بابەتە بڵاو کراوەکانم دەمگۆت ڕەنگە لە بەر بەھێزبوونی حەشدی شیعی و زیاد بوونی ھەژموونی ئێران بە سەر عیراق و کوردستان ، ئەمەریکا ئەوە لە حکومەتی عیراق قبوڵ نەکا کە بە ھێز ، ناوچە جێناکۆکەکان بخاتە ژێر کۆنترۆلی خۆیەوە و ھەندێک جاریش دەمگووت ڕەنگە ئەمەریکا بەو نزیک بوونەوەی حکومەتی ھەلێر لە تورکیاو حکومەتی سولێمانی لە ئێران و ئەو نارێکیە سیاسیەو پەکخستنی پەڕلەمان و دامەزراوە مەدەنیەکان و ئیدی و ئیدی بیەوێ پارتی و یەکیەتی دژی بەرژەوەندیەکانی ئەمەریکا لە ناوچەکە ، پێدرێژی نەکەن دواترو بە ڕێگایەکی تایبەت بە خۆیەوە دووبارە داکۆکی لە کوردان بکات .
من وەھا لە مەسیجی ئەمەریکیەکان بە لێدوانەکەی بریکمەکگۆرک و نامەکەی تیلەرسۆنی وەزیری دەرەوەی ئەمەریکا بۆ بارزانی گەیشتم ئەگەر ڕیفراندۆم نەکەن لە ھێرشەکانی بە غدا بۆ سەرتان دەتان پارێزم ئەگەر بشی کەن داکۆکیتان لێ ناکەم .
گرنگ ئەوەیە لە بەر ریفراندۆم بێت ، ھۆکاری موزەکەرەی تەفاھوم بێت ، یان ھۆکاری تر ، ڕێکاو ڕێک پێشبینیەکانم لە مەڕ دووبارە کۆنترۆل کردنەوەی ناوچە جێناکۆکەکان ھاتە جێ . لە کاتی ھێرشی تورکیا بۆ شەنگارو قەرەچوغ لێدوانێکم بۆ ڕادیۆی دەنگی ئەمەریکا دا ، دەناویدا ئەو ئاماژانەی سەرەوەم خستە ناو باس و خواسەکانم .
عەرەبەکان دەڵێن لسە فی رابعە النھار .
واتە سەرەتایەو زۆری بە دواوە دێت کوردیش لە وردبینی کردن زۆر لاوازە .
لە سەر ئەو بەرجەستانەی ئێستا کە کەوتوونەتەوە ، ھەندێکیان :
۱_ عەبادی بەو سەرکەوتنانەی غرورێکی زۆری پێوە دیارە و دەیەوێ داخوازیەکانی کورد بۆ ئاستی ئۆتۆنۆمیەکەی حکومەتی سەدام تەسک کاتەوە . و لە سەر ئاستی حوکمی پارێزگاکان مامەلە لە گەڵ کورد بکات .
۲_ نوری مالیکی دەیەوێ مامەلەی دوو سیستەمی ئیداری لە گەڵ حکومەتی ھەرێم بکات واتە زۆنی زەردو سەوزی جاران .
۳_ ئەمەریکا دەڵێ دەبێ ئیدارەی جێناکۆکەکان بە ھاوبەشی بکرێت و مادەی ۱٤٠ جێبەجێ بکرێت و ھەموو ڕێوشوێنەکان بە پێی دەستوور بێت و دەبێ ھەژموونی ئێران لە ھەرێم نەمێنێ و حەشدی شیعیش لە ناوچە جێناکۆکەکان بچێتە دەرەوە .
دیسان ئەمەریکا دەستخۆشی لە دەست لە کارکێشانەوەکەی مەسعود بارزانی کردو دەڵێ دەبێ حکومەتەکەی نێچیرو قوباد تا ھەڵبژاردنی ساڵی ۲٠۱۸ کاری لە سەر بکرێ و حیزبە سیاسیەکانی کوردستانیش ھاوکار بن لە گەڵ ئەو حکومەتە و ستایشی ڕۆلی پێشمەرگەشی کرد لە ڕووبەڕووبوونەوەکانیان دژی داعشو لێرەو لەوێش دووبارە مەشق پێکردنی پێشمەرگە لە لایەن ئەمەریکی و ئەوروپیەکانەوە دەکەوێتە ناو باس و خواسەکان .
٤_ بەرەی ئۆپۆزسیۆن یان بەرەی دژ بە خواستە پاوانکراوەکانی پارتی و یەکیەتی ئێستاکە بزوتنەوەی گۆڕان و کۆمەڵی ئیسلامی و خەریکە دکتۆر بەرھەم سالحیش دەچیتە ناو ڕیز بەندیان . لە دەرەوەی وانیش کە ھەمدیسان لە گەڵ پاوانخوازی یەکیەتی و پارتی کە یەک ناگرنەوە ، بە پلەی یەکەم شەقامی تووڕەو زۆرانێک لە دەستەو تاقمەکانی ناو یەکیەتیە لە بابەت لاھور تالەبانی و زۆرینەی دەزگای سەرکردایەتی یەکیەتی و دەزگای ناوندیان و زۆرانێک لەجەمعبەندی کادیرانیان و لێرەو لەوێ بەشێک لە ئەندام پەڕلەمانتارەکانیش دەناویاندانە . جولانەوەی نەخێریش کە ئێستا بەرەی نوێیان لەخۆ ناوە ، ئەوانیش بەش بە حالی خۆیان جەماوەری خۆیان ھەیە . ئیدی نازانم ئەو دووبەرە دژ بە پاوانخوازیەکانی پارتی یەکیەتی لە دواجاردا یەک دەگرنەوە یان نا .
با مەکتەبی سیاسی یەکیەتییش دەناو بڕیارە سیاسیەکانی سەرەوە قسەی ئەول و ئاخیر ھی خۆیان بێت بەڵام ھەم بە گوێرەی ئاماژەکانی سەرەوەو ھەم بە گوێرەی مقۆمقۆکانی کۆنگرەی دادێیان و بە دوایەوە، چاوەڕوانی پەرتەوازە بوونی تریشیان لێ دەکەوێتەوە .
٥_ ناشکرێ بڵێین پارتی ھێزێکی سیاسی یەکگرتووە . پێش ئەو وەرچەرخانە نوێیە بەشی ھەرە زۆری دەسەڵاتەکانی پارتی لای مەسعود بارزانی ومەسروری کوڕی و کوڕەکانی تریشی کۆببۆوەو ئێستاش ئەو دەسەلاتانە بۆ نێچیری برازای گواستراوەتەوە . ئایا مەسرور ئەوەی پێ قبوڵ دەکرێ ؟ دانیشتنەکەی پەڕلەمان و ئەو توندو تیژیەی لێی کەوتەوە ، پێمان دەڵێ نەخێر .
پرسیاری تریش دێنە گۆڕێ ئایا نێچیر دەتوانێ دوور لە خواستی مەسرور و مامی بۆ ئەکتیڤ کردنی حکومەت و چالاک کردنەوەی پەڕلەمان و دامەزراوە مەدەنیەکان کارو کاردانەوە بکات . جێ خۆیەتی بڵێن نێچیر دەکەوێتە بەر دوو بەرداشی ڕازی کردنی یەکیەتی وبزوتنەوەی گۆڕان و کۆمەڵ و ئەوانی ترو بەجێ گەیاندنی خوستی ئەمەریکیەکان بۆ ئەو بارە نوێیەی حوکمڕانی لە کوردستان و چاو سۆرکردنەوەی مام و ئامۆزای بەوەی کە زۆر بۆ دژە پێشترەکانیان ، شل نەکات .
٦_ وەھاش تێنەگەین حکومەتی ناوەند بەو سەرکەوتنەی بە سەر داعش و کوردیەوە ، بە دەست ھێناوە ، ئیدی بە دوایەوە ڕێگاکانی بەردەمیان بۆ فەرش کرابێ . وەختی خۆی نووری مالیکی کاندیدی ھاوبەشی ئەمەریکاو ئێران بوو دەناو تەوازوناتی سیاسی ئەمەریکاو ئێران . پێم وا نیە ئەمەریکیەکان بۆ لەمەو دوا ئەو تەوازونە قبوڵ بکەن ئەگەر نا ئێرانیەکان ئیش بۆ نووری مالیکی ناکەن کە ھەڵبژاردنی نوێ بباتەوە . حەیدەر عەبادیش بە تایبەتی ئەگەر زۆر شت تا نیسانی ساڵی دادێ بە گوێی ئەمەریکیەکان بکات ، ھەلی دەرچوونی بۆ سەدەی حوکم کەمتر دەبیتەوە . قسەیەکیش ھەیە کە ئەمەریکیەکان تا عەبادی لە بەردەم جەماوەرە غرورەکەی زۆر ئیحراج نەبێت . تا کۆتایی ھەڵبژاردن ھەندەک بێدەنگی لێ بکەن .
۷_ دەبی حیسابیش بۆ بەرەی سوننی بکەین کە سعودیەکان لە پشتیانەوەن ، حکومەتی ناوەندیش کە لە گەڵ ئێران دەناو ھاوکاری یەکتری دان ، وازیشی لە سعودیە نەھێناوە کە دوا بە دوای داعش زۆر بە فراوانی دەکەونە ناو پڕۆژەو پڕۆژەکاری ئابووری بە تایبەتی لە موسڵ خۆشتان دەزانن ئێران و سعودیە دووجەمسەری دوژمنی یەکترن و ئیدی ئەوەش خۆی لە خۆیا ھاوکێشەیە دەناو بەزمی عیراق دایە .
۸_ حیسابی پەکەکەو بەشەکانیشی بکە کە ئەو دەنگۆیانەی پێشتر ھەبوون کە گوایە ئەمەریکیەکان دەیانەوێ لە ناو لیستی تیڕۆڕ دەریان بێنن ، ئێستاکە دەنگۆکان سنووری فراوانتری بە خۆوە دیوە .