محمد محسن.*
بەداخەوە دۆخی ئەم ناوچەیەی ئێمەی تێیدا دەژی وا دەكوڵێت لە نێو گێژاوی سیاسی و ئەمنی و كۆمەڵایەتی كە ئەمەش بۆتە هۆكارێك بۆلەباریەك هەڵوەشانەوەی زۆربەی كۆمەڵگاكان و خەریكە هەرچی بنەمای ژیان و پێكەوە ژیانی گەلانە لەناوچەكە ناهێڵێت و هەڵدەتەكێنێت.كەئەمەش بەڕای بەندە بۆ دوو هۆكاردەگەڕێتەوە:
- ئەم ناوچەیەی ئێمە بووەتە چەقی بەریەككەوتنی بەرژەوەندی ئەو ووڵاتانەی كە پێیان دەڵێن سوپەرپاوەر و بەشێكی زۆر لەمیللەتان و ووڵاتانی ناوچەكەیان كردووە بە كەرەستەی ململانێكانیان و سووتەمەنی جەنگی بەردەوامی بەریەككەوتنی بەرژەوەندییەكانیان.
- بەهۆی بوونی سیستمێكی حكومڕانی نا دیمۆكرات و نادادپەروەر،تێكچونی پەیوەندی نێوان خەلك و دەسەڵات،گەندەڵی بەشێوەیەكی ڕەسمی لەئاستی باڵا كە كەمینەیەكی زۆرداری چاوچنۆك حوكمی هەموو ووڵات دەكەن و هەرچی خێروبێروسەروەتی ووڵات هەیە قۆرغی دەكەن و لەپێناو تێركردنی هەواو ئارەزووەكانی خۆیان بەكاریدەهێنن و بەهەدەری دەدەن، وە هێزو حیكمەتی خۆیان لە گەورەكردنی رەقەم حسابی بانكیان و پرۆژە كەسیەكانیان لەدەرەوەی ووڵات دەبینیەوەو پێشیان وایە ئەمە ئامرازێكە بۆدرێژەدان بەحوكمی زۆرداری خۆیان بەسەر تەواوی كۆمەڵگا هەربۆیەش زۆربێباكن بەرامبەر خەمی خەڵك و گوێنادەن بەوەڵام دانەوەی داخوازی هاووڵاتیان كە خۆی لە دابینكردنی پێداویستی هەرەسەرەتایی دەبینێتەوە. درێژەدان بەم سیاستە وادەكات خەڵك بكەوێتە دۆخێكی ئابووری ئێجگار خراپ بەتایبەتیش ئەولەشكرە گەورەی گەنجان كە زانكۆوپەیمانگاكان تەواودەكەن و ئیدی بێ ئیش وكار دەخولێنەوەو شوێنیك نادۆزنەوە بۆبەگەرخستنی توانا عەقلی و جەسەدیەكانی خۆیان و بشبن بەخاوەنی داهاتێك بۆ خۆیان و خێزانەكانیان ئەمە سەرەرای ئەوەی كە گەنج كۆمەڵێك ئاوات و خەونی گەورەی هەیە كەبەردەوام بیر لەدۆزینەوەی ڕێگایەكی گەیشتن پێیان دەكاتەوە.ئەمەش دەمان گەیەنێت بەوسەرەنجامەی كە گەنج تەنها سەرمایەكی نیشتیمانی گەورە نیە بەڵكو هێزێكی پشوو كورتی كاریگەریشە ئەگەر بێ ئومێد بكرێت و وەڵامێ داخوازیەكانی نەدرێتەوە ئەوا ڕەنگە دواجار هەموو ڕێگایەكی خوازراو نەخوازراو تاقی بكاتەوە بۆگەیشتن بەئاواتەكانی.
بۆیە گرنگە چاوێك بە ئەزموونی ووڵاتانی دەورووبەر بخشێنین كە ڕووبەڕووی تەقینەوەی توڕەیی خەلك بوونەتەوە بەتایبەتیش ئەوەی ناویان ناوە بەهاری عەرەبی كە لە كۆتای 2010 و سەرەتای 2011ەوە دەستی پێكردووە لەوانەش (تونس، یەمەن، مصر، لیبیا و سوریا) هەتا عێراقیشی گرتەوە بەشێوەیەك لە شێوەكان، وە لەنێو ئەم ووڵاتانەدا تەنها تونس تێگەیشت لەتووڕەیی خەلك و دەست بەجێ هاتەسەرخەت و وەڵامی داخوازی هاووڵاتیانی دایەوە ئەمەش لەنەتیجەی ڕێككەوتنێكی سیاسی نێوان پارتە مەدەنی وئیسلامیەكان بوو دەنا باقی ووڵاتەكانی دیكە هەرچی ژێرخان و سەرخانیان هەبوو كەوتە بەر شاڵاوی تەقینەوەی تووڕەیی خەلك و تا ئێستاش خوێن لەجەستەیان دەچۆڕێ.
لەكۆتاییدا ئەوەی بەندە مەبەستیەتی ئەوەیە با سوود لەئەزموونی ووڵاتانی ناوچەكە وەربگرین و وانەیەكیان لێ فێربین و لەمە زیاتر خەڵك بێ ئومێد نەكەین دەنا لەئایندەیەكی نزیكدا هەمان گەردەلول و بومەلەرزە بەرەو جەستەو گیانی ئێمەش دێت كە ڕەنگە ژانەكەی بۆ ئێمە زۆر بەسۆتر بێت وەك لەوەی ئەوان.
مامۆستای زانكۆ،