ستاندەر
ئەمرۆ بریارە لە پاریس كۆربەندی جیهانی ئاشتی بەبۆنەی سەد ساڵەی تەواوبونی جەنگی جیهانی یەكەم بە بەشداری سەركردەی 70 دەوڵەت و نوێنەری نەتەوەیەكگرتوەكان و رێكخراوە گەورەكانی تری بواری مافی مرۆڤ و ئاشەوایی لەنیویاندا دۆناڵد ترەمپ و پۆتین و ماكرۆن و چەندین سەركردەی تری جیهانی بەشدار دەبن، بریارە زیاتر لە 900 پرۆژەی كاروباری سیاسی و ئابوری و كۆمەڵایەتی و یاسایی و ژینگەیی بخرێتە ڕوو، ئەوە لەكاتێكدایە هیچ سەركردەیەكی كورد و پرۆژەیەكی كوردی بەشدارنیە لە كۆڕبەندەكە، ئەگەر بەروارد بكرێت بە كۆنگرەی ئاشتی ساڵی 1919ی پاریس كە زنجیرەیەك كۆبونەوە و كۆنگرەی لەخۆگرت زۆرینەی جارەكان نوێنەری كورد بەشدار بوە ، شەریف پاشا زیاتر نوێنەرایەتی كوردی دەكرد و، كۆدەنگیەكیش هەبوە لەهەرچوار چارچەی كوردستان لەنێوان ئاراستە و رەوتە جیاجیاكانی ئیسلامی و عەلمانی كە نوێنەرایەتی ئەویان قبوڵ بوە، كە تەنها لە كۆنگرەی سیڤەر بەشدار نەبو ئەویش بەهۆی بارودۆخی تەندروستی و ناڕازی بونی لە كوشتاری ئەرمەنەكان، لە كۆنگرەی ڤێرسا لە 30-1-1919 كوردستان و میزۆپۆتامیا و فەلەستین و ئەرمینیا و وڵاتانی عەرەبی لە دەولەتی عوسمانی جیاكرانە، لەسەر ئەو بنچینەیە شەریف پاشا لە 21-1-1920 دوو نەخشەی كوردستانی پێشكەش بە كۆنگرەی ئاشتی كرد. دواتر لە لە كۆنگرەی سیڤەر لە 1920 كە لە شاری سیڤەری فەرنسا ئەنجامدرا لە 433 مادە پێكهات، كە بریتی بو لە پەیمانی ئاشتی نێوان هاوپەیمانان و هێزە پەیوەندیدارەكان و عوسمانی مۆركرا، لە سێ مادەی 62 و 63 و 64 بریاری نیمچە ریفراندۆمێك درابوو بۆ كورد بەبێ سیستەمی ئینتیداب، ئینتیداب بۆ ئەو وڵاتانە بو كە توانای خۆ بەرێوەبەری و ئیدارەیان نەبوە بەڵام بەو پێیەی كوردستان لەو روە ئاستی باشی بڕی بو بەبێ ئینتیداب بریاری ریفراندۆمی بۆ درا.
كەچی ئێستا دوای سەد ساڵ لەو روداوە لە كۆنگرەیەكی تری ئاشتی كورد هیچ بەشداریەكی پێنەكراوە و، لە پەراوێزی رووداوەكانە، ئەویش بەهۆی ئەوەی مەرجەعێكی دەزگایی دامەزراوەیی بۆ كورد نیە هاوشێوەی جامیعەی عەرەبی كە لە وڵاتانی عەرەبی هەیە، بەشێك لە حیزب و سەركردەكەكانی لە لیستی تیرۆردان، سەركردەكانی باشوریش بەهۆی ریفراندۆم لەلیستی داخراو دان، بۆیە هیچ بەشداریەكی نیە، ئەوە لەكاتێك بو پێویست بو باشوری كوردستان بە پرۆژەی خۆی بەشداری لەو جۆرە كۆنفرانسە بكات، بەڵام دوای ریفراندۆم سەرجەم دەرگا دیبلۆماسیەكانی دەرەوەی بەروودا داخراوە.
جێ ی باسە جەنگی جیهانی یەكەم لە رۆژی 11-11-1918 كاتژمێر 11.15 وەستا، كە لە ساڵی 1914 بەهۆی كوشتی جێنشینانی نەمسا فردیناند لەلایەن بزوتنەوەی لەپ رەشەكانەوە هەڵگیرسا.