سمیع سابر
مێژووی دوور و نزیکی کوردستان شاهێدی ئەوە بووە، کە ئەو ئیمپڕاتۆریا و ووڵاتانەی حوکومی خاک و هاوڵاتیانی کوردستانیان کردوە یان کوردستانیان بەسەر دابەشکراوە، لە دوایی جەنگی یەکەمی جیهانی رێککەوتنامەی پرلە ئازاری (سایکس بیکۆ) و (لۆزان) چ سیاسەتیکیان پەیڕەوکردوە لە بەرامبەر کوردستان و هاوڵاتیەکانی، ئەویش سیاسەتی (سوککردن و بێ نرخکردن)ی خاک و هاوڵاتیانی کوردستانە.
بۆ نمونە لە دوایی جەنگی یەکەمی جیهانی و بیستەکانی سەدەی بیستەم کاتیک سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا دەچێت بۆ فەڕەنسا لەگەڵ سەرۆکی ئەوکاتی فەڕەنسا لە کۆشکی (ئیلیزێ) دا کۆدەبێتەوە، کەباس دێتەسەر دابەشکردنی موڵکەکانی (ئیمپراتۆریایی عوسمانی) سەرۆک وەزیرانی بەریتانیا داوایی (ویلایەتی موسڵ) دەکات سەرۆکی فەڕەنسا زۆر بە گاڵتە جاڕیەوە دەڵێت (ئەویش بۆ خۆت)، هەروەها لە ساڵی 1963کاتێک عبدول سەلام عارف کودەتا دەکات بەسەر عبدول کریم قاسم، هەڵدەستێت بە دروستکردنی (حرس قەومی) کە کاری ئەم هێزە ئەوەیە کە عبدول سەلام پێیان دەڵێت ( سەر بۆمن ماڵ بۆ ئێوە) وەک ئاشکرایە مەبەستی کوردستانە بە خاک و هاوڵاتییەکانی، هەروەها رێککەوتنامەی جەزائیر و رێککەوتنامەی نێوان تورکیا و عێراق ساڵی 1978بۆ بەکارهێنانی خاکی کوردەکان بۆ لێدانی بزوتنەوە کوردیەکان، هەر دوبارەکردنەوەی ئەم سیاسەتەیە، واتە سیاسەتی سوکایەتیکردن و بێ نرخکردنی خاک و هاوڵاتی کوردستان.
هەر لە چوارچێوەی هەمان سیاسەتدا لەم چەند ڕۆژەیی ڕابردوودا، دەوڵەتی تورکیا و پارتەکەیی ئەردۆغان لەهەوڵی داگیرکردنی کانتۆنی (عەفرین)دان، بەمەبەستی لێکهەڵوەشانەوەی ئەزمونی سەرکەوتویی دیموکراسی خۆبەڕێوەبەری کوردانی ڕۆژئاوا، لەنێو پر لە قەیرانترین ناوچەیی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی و سوریا بەتایبەتی، چونکە جیهان شاهێدی ئەوەیە کە ئارامترین و سەقامگیرترین شوێن و ناوچە لە ئێستایی وڵاتی سوریا ئەو ناوچانەنن کە لە ژێر سەرپەرشتی هێزە کوردیەکان دایە بەتایبەت (هێزەکانی سوریای دیموکرات)، بە مانایەکی تر ناوچەیی ژێر دەسەڵاتی هێزە کوردیەکان بەوەدەناسرێت کە جۆرێک لە حوکومرانی سیاسی ئیداری تیایە، کە جۆرێک لە رەوایەتی تیایە، بەتایبەت لە ماوەی رابردوودا هەڵبژاردنەخۆجێیەکان تیایدا ئەنجام در، خەریکی خۆئامادەکردنە بۆ هەڵبژاردنە گشتیەکانی تر، دیارە لەم بارودۆخە قەیراناویە پڕ لە جەنگەدا هێزێک بیر لە هەڵبژاردن و رەوایەتی هێز و حوکومەکەی بکاتەوە خۆی لە خۆیدا مانایی سەرکەوتویی و نیەت باشی ئەم هێزە دەگەیەنێت، هەر ئەم سیاسەتەشە وایی لە ئەمریکا و رۆژئاوا کردووە کە بەرگری لە خۆبەرێوەبەری رۆژئاوا بکەن.
ئاشکرایە گومان لە سەرکەوتویی رۆژئاوا نیە، بەڵام پرسیاری وەڵام نەدراوە ئەوەیە کە بۆچی تورکیا لە نێو ئەم هەموو هێزە توندرەو و تیرۆرستیە هەرەشەیی لە ناوبردنی هێزە کوردیەکە دەکات و بە تیرۆرست ناوی دەبات، وەڵامی ئەم پرسیارەش ئاسانە چونکە ئەو خۆیی خاوەنی دۆزی رەوای کوردە نایەوێت لە هیچ پارچەیەکی تر کورد بەمافەکانی بگات.
بەڵام ئەوەی کە بەلای منەوە پرسیارەکەیی بە شاراوەیی هێشتۆتەوە ئەوەیە کە بۆچی تورکیا سەرەرایی ئەوەی کە دژی بە هێز بوونی شیعەیە لە هەر ناوچەیەک بەڵام بێ دەنگ و بێ هەڵوێست دەبێت لە بەرامبەر داگیرکردنی (کەرکوک) لەلایان (حشدی شعبی)وە، چونکە تورکیا کەرکوک بە ناوچەیی دێرینی دەوڵەتی عوسمانی تورکەکان دەزانێت، ئەی بۆچی بێدەنگ دەبێت؟ بۆچی خۆشحاڵی دەردەبرێت؟
هەچەندە بەڵگەنامەیەکی رەسمی تا ئێستا بە دەستەوە نیە، بەڵام من دڵنیام و هەموو ئاماژەکان سیاسەتەکان و هەڵوێستەکان بۆ ئەوە دەچن، کە جۆرێک لە سیاسەتی گۆرینەوەی ( کەرکوک) لە بەرامبەر (عەفرین) هەبێت، لە نێوان وڵاتانی تورکیا و ئێران و عێراق، واتە دەبێت تورکیا بێدەنگی هەڵبژێرێت لە هەمبەر داگرکیرکردنی کەرکوک لەلایان (حەشدی شەعبی-عەرەبی – فارسی) لە بەرامبەریشدا تورکیا مەلەفی (عەفرین) وەردەگرێت و ئێران بێدەنگی دەبێتە سیاسەتی، بەڵگەش بۆ ئەم سیاسەتە ئەوەیە کە لە کاتی رووداوەکانی شانزدەیی ئۆکتۆبەر بینیمان تورکیا خۆشحاڵی دەربری بۆ داگرکردنی شارێک کە بەهی تورکمانەکانی دەزانێت، هەروەها پێشوازی تورکمانەکانی کەرکوکمان دی لە هێزەکانی حەشدی شەعبی، لە هەمانکاتدا بێدەنگی وڵاتی ئێران زۆر بە روونی دیارە لە بەرامبەر هێرش و تۆپ بارانەکانی تورکیا بۆ سەر کانتۆنی عەفرین لە ماوەی رابردوو دا.
بەڵام تورکیا گەر بیەوێت عەغرین داگیر بکات دەبێت بەدیل بدات بە ئەمریکا، چونکە تا ئێستا ئەمریکا لە هێزە کوردیەکان زیاتر هیچ بەدیلێکی تریان نیە، بۆ جێبەجێکردنی ستراتیجیەتەکەیان لە سەریا، لەلایلاکی تر پەیوەندیەکانی ئەمریکا لەگەڵ تورکیا لە خراپترین دۆخدا، کەواتە تورکیا بۆ ئەمریکا بەدیل نیە، تەنیا بەدیل بۆ کوردەکان کوردەکان خۆیانن بۆ ئەمریکا، بۆیە لەسەر ئەمریکا پێویستە بەرگری لە رۆژئاوایی کوردستان بکات لە بەر دوو هۆکار.
یەکەم: لە هێزە کوردیەکان زیاتر هیچ هێزێکی تر جێگای متمانە نیە، چونکە جێگرەوەی هێزە کوردیەکان (ئەحرار شام و فتح شام)ە.
دووەم: گەر بێتەو ئەمریکا پشت لە کوردەکان بکات لە بەرامبەر داگیرکاری تورکیا ئەوە متمانە بوون بە ئەمریکا تا ئاسنی سفر دەروات، سیاسەتەکانی خۆیی بێ مانا دەکات لەبەرامبەر دۆست و هەپەیمانانی.
بۆیە سوککردن و بێنرخ کردنی خاک و هاوڵاتیانی کوردستان لە نێوان زلهێزەکان بەگشتی و ئەو وڵاتانەی کوردستانیان بەسەر دابەشکراوە پەیڕەودەکرێت، هۆکاری ئەم سیاسەتەش دەگرێتەوە بۆ ئەوەی کە پێش ئەوەی خاکی ئێمە بێنرخ بێت لە چاوی وڵاتانی هەرێمی، لە چاوی هێزە کوردیەکان سەرکردەکان بێ نرخە.